STK’larda Dijitalleşme Artıyor

Dijitalleşmeye sivil toplum kuruluşları (STK) kayıtsız kalmadı ve teknoloji yatırımlarını artırmaya başladı. Çağımızda teknolojinin gelişimi ve yayılımı yadsınamaz bir gerçek. Neredeyse yaşamın her alanında teknolojinin etkileri görülebiliyor. Dijitalleşme, getirdiği yeni alışkanlıklar, yeni işler ve yeni hayatlar ile artık gerek birey gerek kurum olsun bu ‘dijital hayat’tan bağımsız kalamıyor. STK’lar için de durum değişmiyor.

2016 yılından bu yana Nonprofit Tech for Good tarafından dünyanın hemen her ülkesinden STK temsilcileri ile yapılan anketlerin sonucunda Sivil Toplum Kuruluşları Teknoloji Raporu (Global NGO Technology Report) yayınlanıyor. 2019 yılı STK Teknoloji Raporu da bir kaç ay önce yayınlandı (1). 160 ülkeden 5721 organizasyonun bilgilerini içeren raporda, dünya genelindeki STK’ların 2019'da teknoloji harcamalarını yüzde 51 artırdığı belirtiliyor. Raporda STK'ların yüzde 90'ının düzenli olarak sosyal medya kullandığı ve yüzde 97’sinin sosyal medyayı marka bilinirliği için etkili gördüğü dikkat çeken veriler arasında yer alıyor. Katılanların yüzde 78’i ise gönüllülere ulaşma ve insanlara ilham vermek için sosyal medyanın gücüne inanıyor.

STK’lar Dijital Dönüşüme Yatırım Yapıyor

Anket sonuçlarını detaylı incelediğimizde STK’ların çeşitli dijital araçlara yatırımlarını artırmaya başladığını görüyoruz. STK’ların yüzde 39’u teknoloji bütçelerinde değişiklik yapmazken, yüzde 10’unun bütçesinde azalma kaydediliyor. Ancak STK’ların yüzde 51’inin 2019'da teknoloji harcamalarındaki payını artırdığı belirtiliyor. Raporu bölgesel olarak incelediğimizde,

• Latin Amerika ve Karayipler’deki STK’ların %40’ı,
• Avrupa’daki STK’ların %50’si,
• Afrika’daki STK’ların %54’ü,
• ABD ve Kanada’daki STK’ların %48’i
• Asya’daki STK’ların %56’sı
• Avustralya ve Yeni Zelanda’daki STK’ların %56’sı

dijitalleşme alanında bütçelerinde artış yaptığını kaydediyor. Bu durum da gösteriyor ki STK’lar dijitalleşme yarışında teknolojik yatırımdan kaçınmıyor. STK’ların her yıl dijitalleşmeye ayırdıkları bütçelerini artırmasında, dijitalleşen hayatta toplumla bağı koparmamak, gönüllüler ile etkileşimleri artırmak, daha geniş kitleye ulaşmak, daha fazla ihtiyaç sahibine ulaşmak, kaynak çeşitlerini artırmak gibi etkenler sıralanabilir. Çağımızda kitlesi dijital teknolojiyi benimsemiş ancak kendisi dijital dünyadan geri kalmış bir STK’nın etki derecesinin daha az olacağını kurumların bu dijitalleşme çabalarından anlayabiliriz. Tüm bunlara bakıldığında, STK’ların önümüzdeki yıllarda dijitalleşme bütçelerini daha da artıracağı ve STK’ların dijital hayatta daha güçlü var olmaya çalışacakları söylenebilir.

STK Web Sitesi Kullanımı Yüksek ama Yetersiz

Dijitalleşmenin en temel araçlarından birisi web sitesi. 2019 raporuna göre dünya genelinde STK’ların yüzde 80’inin web sitesi var. (2) Bu sitelerin

• %88’i mobil uyumlu (3),
• %54’ünde etkinliklere kayıt olunabiliyor,
• %71’inin bir güvenlik politikası,
• %70’inin SSL sertifikası,
• %48’inin blogu,
• %23’ünün online mağazası,
• %12’sinin de canlı sohbet aracı bulunuyor.

STK’ların web sitesi kullanımlarının yüzde 80 oranında olması her ne kadar yüksek gibi görünse de aslında yeterli değil. Haberleşmenin önemli bir kısmının internet üzerinden olduğu günümüzde gönüllüleriyle, bağışçılarıyla, hedef kitlesiyle iletişimin en temel araçlarından biri olan web sitesi kullanımının Avrupa ve ABD’deki kullanımlara yaklaşması (%95-97) gerekmektedir. Diğer taraftan web sitelerine mobil cihazlardan erişimin, masaüstü cihazlardan erişimi geçtiği günümüzde (ABD’de organik Google aramalarında 2019 son çeyreğinde mobil erişimin payı %64 olmuştur (4)) tüm STK web sitelerinin mobil uyumlu olması beklenmelidir.

STK Web Sitelerinde Güvenlik Yeterli Değil

STK web sitelerinin güvenliği konusu ayrı bir yazı konusudur ve Binbiriz olarak bu konuyu daha derinlemesine inceleyeceğiz. Ancak güvenlik konusu çok önemli bir konu olduğundan STK Teknoloji Raporu’nun bu konudaki verileri üzerinden kısa yorumlar yapmakta fayda olduğunu düşünüyoruz. STK’ların yüzde 71’inin bir güvenlik politikası ve yüzde 70’inin SSL sertifikası; en az yüzde 30’unun güvenlik sorunları olduğu anlamına gelmektedir.

Web sitelerinde güvenlikle ilgili parolalardan SSL’e, içerik yönetim sistemi kullanımından yazılım dili ve temaların versiyonlarına değerlendirilmesi gereken birçok konu var. Bunların düzenli bakım, barındırma, güncelleme, yedekleme hizmetleriyle sağlanması gerekirken, STK’ların bir güvenlik politikasının bile olmaması, hatta ve hatta nispeten kolayca çözülebilecek SSL sertifikalarının bile sağlamaması düşündürücü oluyor.

STK’larda İçerik Yönetim Sistemi (CMS) Kullanım Oranı Yüksek

2019 STK Teknoloji Raporu’nda STK’ların içerik yönetim sistemi (CMS) kullanımı ile ilgili bilgi bulunmuyor. Ancak 2018 raporu sorularında STK’lara bu konu sorulmuştu. 2018 raporuna göre (5) STK web sitelerinin;

• %44’ü Wordpress
• %7’si Drupal
• %3’ü Joomla
• %24’ü diğer

CMS’lerden kullanıyor. Yüzde 22’si ise ne kullandığını bilmiyor. Bilindiği gibi içerik yönetim sistemin kullanmanın güvenlik, esneklik, erişilebilirlik, bakım, performans gibi birçok konuda avantajı bulunuyor ve bu sebeplerden STK’ların da web tabanlı uygulamalarda içerik yönetim sistemlerini tercih etmeleri önem kazanıyor.

İçerik yönetim sistemlerinde Wordpress ve Joomla, dünyadaki kullanım oranlarına yakın bir orana sahipken; STK’ların Drupal kullanımı, dünyadaki Drupal kullanım oranının yaklaşık 4 katı. Gelişmiş ülkelerin STK’ları daha yoğun Drupal kullanıyor. Drupal kullanımı Kuzey Amerika STK’ların Avrupa STK’larında yüzde 6, Avrupa STK’larında ise yüzde 12.

STK’lar Webde Erişilebilir Değil

Dijitalleşme alanındaki en önemli konulardan biri de erişilebilirlik konusu. Erişilebilir olma özellikle engelli bireyler açısından oldukça önem arz ediyor. Gündelik yaşam uygulamalarından, bilgi alışverişine, iletişime geçmeden ihtiyaçları karşılamaya kadar pek çok alanda erişilebilir olma hem daha çok kitleye ulaşmayı hem de dijital ortamda geride kalmamayı sağlıyor. Teknolojinin ve dijital kullanım oranlarının artmasıyla, webde erişilebilirlik engelli bireyler tarafından daha fazla talep ediliyor,

Hal böyleyken, dünyadaki STK’ların web sitelerinin erişilebilirlik açısından uyumuna bakıldığında ise içler acısı bir tablo karşımıza çıkıyor. Erişilebilirlik bilincinin belki de en yüksek olması gereken STK’ların, web sitelerinin önemli kısmının erişilebilir olmadığını görüyoruz. Rapordaki verilere göre Afrika ve Asya STK’larının web sitelerinin yüzde 19’u engelli bireylerin erişimine uygun iken, Avrupa, ABD ve Kanada STK’larında web erişilebilirliği yüzde 22. Dünya genelindeki STK’ların yalnızca yüzde 18’si engelli insanlar için erişilebilir özelliğe sahip siteler kullanıyor. En dijital görünen bölgelerde bile erişilebilirlik oranının düşük olması erişilebilirlik alanında yolun çok başında olunduğunu gösteriyor.

STK’ların Sosyal Medya Kullanımı çok Yaygın

Genel olarak dünyada bilgiye ulaşma, iletişim kurma, etkinlikler düzenleme, kişilerle etkileşime geçme gibi birçok konuda sosyal medya kullanıyor. 2019 STK Raporu’nda STK’ların sosyal medyayı çok yaygın olarak kullandığını görüyoruz. Daha geniş kitlelere ulaşma, yeni üyeler edinme, kaynak geliştirme için sosyal medya araçları STK’lar için en etkin dijital alanlar arasında bulunuyor.
Dünya çapındaki STK'ların yüzde 90'ı düzenli olarak sosyal medya kullanıyor ve yüzde 94’ü sosyal medyanın çevrimiçi marka bilinirliğinde etkili olduğunu düşünüyor. Yaklaşık yüzde 80’i etkinlik katılımcılarını ve sosyalleşmeyi artırmada sosyal medyanın önemli olduğunu vurguluyor. STK’ların yüzde 75’i gönüllüler ile iletişimde sosyal medyanın gücüne inanırken, STK'ların çoğunluğu ise sosyal medyanın çevrimiçi kaynak oluşturmada etkili olduğunu ve en çok ilham veren iletişim aracı olduğunu savunuyor.
STK’lar en çok Facebook kullanıyor. Buna göre STKların;

• %84’ü Facebook
• %46’sı Twitter
• %42’si Instagram

kullanıyor. Takipçi oranları ise ortalama olarak Facebook'ta 20 bin, Twitter’da ortalama 8 bin, İnstagram’da 3 bin civarında.

STK’lar Kaynak Geliştirmede Dijital Araçları Etkin Kullanıyor

Tüm bu dijitalleşme konuları arasında STK’lar için en önemli unsurlardan biri de kaynak geliştirme. STK’lar açısından da bağış çeşitliliğinin ve alışkanlığının değiştiğini söyleyebiliriz. Bu noktada verilere bakıldığında STK’ların da artık kaynak geliştirmede dijitale kaymasının önemi büyük. Rapora göre STK’ların;

• %64’ü web sitelerinden online olarak bağış topluyor.
• %68’i aylık/düzenli aidatlarını/bağışlarını web üzerinden alıyor.
• %40’ı bağışçılarını ve destekçileriyle iletişimlerini yönetmek için CRM sistemleri kullanıyor.

Bu tablolara bakıldığında söylenebilir ki, STK’lar için bağış toplamada dijital araçların kullanımını artırmak çok önemli. Daha fazla kişiye ulaşıp daha fazla kaynak elde etmek için STK’lar çevrimiçi bağış kanallarına daha fazla ağırlık vermesi, sitelerinin alt yapılarının çevrimiçi bağış kabul etmeye uygun hale getirilmesi gerekiyor.

CRM kullanan STK’ların yüzde 24’ü kullandığı CRM’lerden, kullanım zorluğu, fonksiyonel eksiklik gibi nedenlerden dolayı memnun değil. CRM sistemlerinin modernize edilmesi yada ihtiyaçlarına uygun olarak yeniden geliştirilmesi de daha fazla kişiye ulaşılmasını ve bağışçılarıyla daha iyi etkileşime geçmelerini sağlayabilir.

Avrupa ve Amerika’daki STK’lar Daha Dijital

Raporda araştırılan dijitalleşme başlığındaki hemen her konuda (web sitesi, e-posta iletişimi, bağış toplama, sosyal medya, verimlilik ve teknoloji geliştirme) Avrupa ve ABD STK’ları, diğer bölge STK’larına göre öndeler.

Gelişmiş ülkelerin yoğun olduğu Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleriyle, gelişmekte olan veya geri kalmış ülkelerin yoğun olduğu Afrika ve Asya ülkelerinin STK’larının dijitalleşme konusundaki bazı başlıklarda karşılaştırılması ise şöyle:

• STK’ların web sitesi kullanımı:
  • Afrika’da %61, Asya %70, Avrupa %95, Kuzey Amerika %97
• STK’ların E-posta haberleşmesi kullanımı:
  • Afrika’da %66, Asya %67, Avrupa %80, Kuzey Amerika %82
• STK’ların CRM kullanımı:
  • Afrika’da %33, Asya %30, Avrupa %43, Kuzey Amerika %64
• STK’ların veri ve iletişim güvenliği için şifreli teknoloji kullanımı:
  • Afrika’da %33, Asya %37, Avrupa %40, Kuzey Amerika %46
• STK’ların online bağış araçları kullanımı:
  • Afrika’da %63, Asya %57, Avrupa %56, Kuzey Amerika %85
• STK’ların sosyal medya kullanımı:
  • Afrika’da %87, Asya %82, Avrupa %95, Kuzey Amerika %97
• STK’ların iç haberleşme aracı kullanımı:
  • Afrika’da %20, Asya %19, Avrupa %22, Kuzey Amerika %22
• STK’ların online proje yönetim yazılımı kullanımı:
  • Afrika’da %19, Asya %20, Avrupa %23, Kuzey Amerika %29

ABD’de STK’lar online araçları o kadar etkili kullanıyorlar ki STK katılım oranının yüzde 58’i bulduğu global bağış günü olan Giving Tuesday’de ABD’de toplanan para 500 milyon doları aşıyor (7).

2019 yılında tüm bölge STK’larının yaklaşık yarısının dijitalleşme alanında harcamalarının artırdığı göz önüne alınırsa Afrika, Asya ve Latin Amerika STK’larının Kuzey Amerika ve Avrupa STK’larının seviyesini yakalaması çok çok zor görünüyor.

Türkiye’deki STK’larda Dijitalleşme

Tüm bu veriler ışığında Türkiye nerede yer alıyor peki? Raporun oluşturulduğu ankete Türkiye STK’larının yoğun olarak katıldığı söylenemez. Ayrıca Türkiye STK’larının Avrupa’ya mı Asya’ya mı dahil olduğu raporda açık olarak ifade edilmemiş durumda. Ancak Binbiriz olarak son üç yıldır STK’ların dijitalleşmesi alanında yapmış olduğumuz yoğun çalışma sonucunda, Türkiye’deki STK’ların Asya kategorisine daha yakın olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Türkiye’deki STK’ların yazılım ve dijitalleşme alanındaki durumunu, sorunlarını ve çözüm yöntemlerini daha sonra yazacağız ancak şimdilik tek cümleyle ifade edelim: Türkiye STK’ları yolun çok başında.

Sonuç Yerine;

Binbiriz olarak STK’ların dijitalleşmesinin öneminin farkındayız. Dijitalleşmeyi öncelikli konularımız arasında görüyor ve yaptığımız işlerle dijital dönüşüme daha hızlı geçiş yapmanızı sağlıyoruz. Küreselde ve yerelde yaşanan değişimlerde geride kalmamak için tüm görüşmelerimizde STK’lar için dijital dönüşümün neden önemli olduğunu ve nasıl yollar izlenmesi gerektiğini iletiyoruz. Geliştirdiğimiz yazılımlar, STK paydaşlarımızın verimini, kitlesiyle etkileşimini, idari kapasitesi, mali kapasitesini artırıyor. Bu doğrultuda ihtiyacınız olan her alanda yardımcı olmak için burada olacağız.

1. 2019 Sivil Toplum Kuruluşları Teknoloji Raporu (2019 Global NGO Technology Report)
2. Bu araştırma’nın 160 ülkeden 6000’e yakın STK özelinde yapılmış olması genel fikir edinilmesi açısından yeterli görülse bile dünya genelinde tahmini 10 milyondan fazla STK olduğu (http://nonprofitaction.org/2015/09/facts-and-stats-about-ngos-worldwide/), ankete katılan STK’ların nispi olarak gündemi, teknolojiyi takip eden STK’lara olma olasığının yüksek olması düşünüldüğünde; gerçek oranların daha düşük olacağı varsayılabilir. Bu durum araştırmanın doğruluğunu değiştirmez.
3. 2018 araştırmasına göre ise araştırmaya katılan STK’ların %92’sinin web sitesi var ve bunların %87’si mobil uyumlu
4. Mobile share of organic search engine visits in the United States from 3rd quarter 2013 to 3rd quarter 2019
5. 2018 Sivil Toplum Kuruluşları Teknoloji Raporu (2018 Global NGO Technology Report)
6. İçerik Yönetim Sistemi Kullanım Oranları
7. GivingTuesday 2019 Brought In Nearly $2 Billion